Συνέντευξη του Άντριου Ντάγκλας, απογόνου του Έλγιν
Ζ ητώ προκαταβολικά γι' αυτή τη συνέντευξη συγνώμη από τους αναγνώστες λόγω έλλειψης... αγγλοσαξονικού τακτ. Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό που γνωρίζεις και αυτό που σκέφτεσαι οφείλεις να το λες και να το γράφεις, εντελώς ωμά, ομολογώ. Αφορμή αυτής της συνέντευξης εκτός των άλλων στάθηκαν επίσκεψή μας στο Βρετανικό Μουσείο, όπου φυλάγονται τα Μάρμαρα του Παρθενώνα (αγγλιστί Ελγίνεια), και το σχόλιο ξεναγού καθώς τα επιδείκνυε σε γκρουπ τουριστών.
«Δυστυχώς (!) τα μισά βρίσκονται εδώ, τα υπόλοιπα είναι στην Ελλάδα». Εμείς βεβαίως δεν ζητήσαμε συγνώμη που δεν τους στείλαμε και τα υπόλοιπα, αλλά προτιμήσαμε να κάνουμε τη συνέντευξη που ακολουθεί με τον απόγονο του λόρδου Ελγιν, Αντριου Ντάγκλας Αλεξάντερ Τόμας Μπρους, 11ου κόμη των Ελγιν, που ζει στην πρωτεύουσα της Σκοτίας, στο Εδιμβούργο, όπως επίσης να ζητήσουμε τη γνώμη άλλων δυο επιφανών Βρετανών, του Αγγλου ακαδημαϊκού Πίτερ Λέβι, που ζει στην Ουαλία, και του διευθυντή βεβαίως του Βρετανικού Μουσείου, που ζει στην Αγγλία.
«Δυστυχώς (!) τα μισά βρίσκονται εδώ, τα υπόλοιπα είναι στην Ελλάδα». Εμείς βεβαίως δεν ζητήσαμε συγνώμη που δεν τους στείλαμε και τα υπόλοιπα, αλλά προτιμήσαμε να κάνουμε τη συνέντευξη που ακολουθεί με τον απόγονο του λόρδου Ελγιν, Αντριου Ντάγκλας Αλεξάντερ Τόμας Μπρους, 11ου κόμη των Ελγιν, που ζει στην πρωτεύουσα της Σκοτίας, στο Εδιμβούργο, όπως επίσης να ζητήσουμε τη γνώμη άλλων δυο επιφανών Βρετανών, του Αγγλου ακαδημαϊκού Πίτερ Λέβι, που ζει στην Ουαλία, και του διευθυντή βεβαίως του Βρετανικού Μουσείου, που ζει στην Αγγλία.
Ο απόγονος του λόρδου Ελγιν, όπως θα διαπιστώσετε από τη φωτογραφία, είναι ένας συμπαθέστατος γεράκος και όπως διαπιστώσαμε και εμείς από τη συνομιλία μας μαζί του είναι πραγματικά ευγενής. Και θα μπορούσαμε ακόμη να πούμε σχεδόν μετά βεβαιότητος πως αν ο ίδιος βρισκόταν στη θέση του προγόνου του, τα Μάρμαρα δεν θα είχαν κάνει... φτερά από τον Παρθενώνα, παρά τα όσα υποστηρίζει ο ίδιος διακαώς για τον πρόγονό του.
Ωστόσο ο ίδιος έχει την τύχη ή την ατυχία να μην είναι μόνο λόρδος αλλά και Ελγιν. Ελγιν από την πλευρά του πατέρα του και Κόχραν από την πλευρά της μητέρας του. Και δυστυχώς ή ευτυχώς, γι' αυτό το πρώτο όνομα εμείς δεν του χαριστήκαμε όσο συμπαθής και να μοιάζει.
Το όνομα του προγόνου σας στη χώρα μου είναι συνώνυμο με το όνομα της κλοπής. Εσείς ως απόγονος και κληρονόμος του γιατί δεν καταβάλετε κάποια προσπάθεια να αποκαταστήσετε το όνομα των Ελγιν στην Ελλάδα, επιστρέφοντας τα Μάρμαρα του Παρθενώνα;
_ Οπως όλοι οι άνθρωποι, το γενεαλογικό μου δέντρο έχει δυο ρίζες, από την πλευρά του πατέρα μου και από την πλευρά της μητέρας μου. Ο ένας βεβαίως ήταν ο Ελγιν, ο άλλος ο Κόχραν, που αγωνίστηκε να δημιουργήσει μια ελεύθερη Ελλάδα και η Ελλάδα του έκλεψε το μισθό του!!! (Σημ. δημ.: Οπως λέει ο λαός, εκεί που μας χρωστούσανε ζητάνε και τα ρέστα). Ο δε Ελγιν για το μόνο που αγωνίστηκε ήταν να δημιουργήσει μια ελεύθερη Ελλάδα και εσείς τον αποκαλείτε κλέφτη (...) Αφού λοιπόν ο Ελγιν δεν έκλεψε τίποτα, και εγώ ως απόγονός του δεν χρειάζεται να αποκαταστήσω κανένα όνομα.
Οταν όμως κάποιος κλέψει ένα καρβέλι ψωμί (a loaf of bread) στη χώρα σας, τον αποκαλείτε κλέφτη. Οταν κλέβει το βασικό μνημείο του πολιτισμού μιας άλλης χώρας, τότε πώς τον αποκαλείτε; (Σημ. δημ.: Προφανώς φιλέλληνα...).
_ Δυστυχώς, η αναφορά σας είναι υπεραπλουστευτική, αρνείται να δει την πραγματικότητα και θα διαφωνήσω μαζί σας. Διότι στην περίπτωση του προγόνου μου Ελγιν, το κράτος το οποίο κατείχε τα μνημεία έδωσε την έγκριση να μετρηθούν, να γίνουν αντίγραφα γύψου και να μεταφερθούν σε ασφαλές μέρος. Ο πρόγονός μου έκανε μόνος του τις τρεις ενέργειες και πλήρωσε από την τσέπη του το ελληνικό κράτος. (Σημ.: Δηλαδή ο πρόγονος ζημιώθηκε κιόλας, αν καταλάβατε, έβαλε και από την τσέπη του λεφτά προκειμένου να τα διασώσει).
Εσείς συνηθίζετε να αποκαλείτε την κλοπή των γλυπτών της Ακρόπολης από τον πρόγονό σας ως πράξη διάσωσης. Η βασική όμως πράξη ακρωτηριασμού του Παρθενώνα συντελέσθηκε πρώτον από τον Μοροζίνι το 17ο αιώνα και δεύτερον από το λόρδο Ελγιν το 19ο αιώνα.
_ Σωστά αναφέρεστε στην τραγωδία της κακοποίησης του Μοροζίνι το 17ο αιώνα. Μέχρι λοιπόν το 19ο αιώνα τα πράγματα χειροτέρευαν καθημερινά για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα και εξαιτίας αυτού του γεγονότος ο πρόγονός μου υποχρεώθηκε και ανέλαβε τη διάσωση των Μαρμάρων. (Σημ.: Κοντολογίς, χάρη μας έκανε ο άνθρωπος).
Επειδή τυχαίνει να έχουμε διαφορετική άποψη, επιτρέψτε μας να θυμηθούμε το βιβλίο του Κρίστοφερ Χίτσενς «Ελγίνεια Μάρμαρα». Σ' αυτό το βιβλίο ο άγγλος συγγραφέας και δημοσιογράφος, με βάση ιστορικές πηγές και μάλιστα τη λεπτομερή εργασία του Σμιθ, ανατρέπει την υπεράσπιση του Ελγιν από τον Σμιθ χρησιμοποιώντας στοιχεία όπως την ίδια την έκθεση των εφόρων, η οποία αποδεικνύει ότι στην ουσία ο Ελγιν παραπλάνησε τη Βουλή των Κοινοτήτων, δωροδόκησε τους Τούρκους κ.λπ. Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι Αγγλος.
_ Το Σπίτι της Κοινότητας (The House of Commons) σπανίως εξαπάτησε την επιτροπή, γιατί αυτό λειτουργεί σύμφωνα με τις δημοκρατικές δομές τις οποίες δημιούργησε η αρχαία Ελλάδα. Η παρουσίαση του λόρδου Ελγιν στην επιτροπή καταγράφηκε με λεπτομερή ακρίβεια και όχι μόνο η παρουσίαση που έκανε, αλλά ακόμη και οι ερωτήσεις που του έθεσε η επιτροπή και οι απαντήσεις του.
Το Σπίτι της Κοινότητας κατέληξε λοιπόν στο ότι θα 'πρεπε να δοθεί μια τιμητική ασυλία στην εξέχουσα αυτή συλλογή, να παραμείνει σ' αυτή τη χώρα με το σκεπτικό ότι έτσι θα εξασφαλίζονταν τα Μάρμαρα, δεν θα κινδύνευαν να πάθουν περισσότερη ζημιά, θα έπαυαν να είναι υποτιμημένα και επιπλέον θα έχαιραν του ανάλογου θαυμασμού και της ανάλογης εκτίμησης την οποία εδικαιούντο και δεν απολάμβαναν μέχρι τότε στον τόπο τους, ούτως ώστε να καταστούν πρότυπα και οι άλλοι να μπορούν κατ' αυτό τον τρόπο να αναγνωρίσουν την αξία τους, να μιμούνται και τελικά να ανταγωνίζονται μ' αυτά. (Σημ.: Και για να λέμε και του Ελγιν το δίκιο, σ' αυτό το σημείο συμφωνούμε απόλυτα με τον απόγονο. Διότι εμείς οι Ελληνες μόνο όταν χάσουμε κάτι το εκτιμάμε, όταν είναι πλέον αργά, πολύ αργά...). Η αναφορά της επιτροπής κατόπιν στάλθηκε στο Σπίτι της Κοινότητας για συζήτηση και κατέληξαν σε συμφωνία με δημοκρατικές διαδικασίες. Σε ό,τι έχει σχέση με την αναφορά του Χίτσενς περί δωροδοκίας των Τούρκων, βεβαίως και δεν συνέβη κάτι τέτοιο, διότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία έτρεφε μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπο ενός ικανού διπλωμάτη, όπως ήταν ο πρόγονός μου. Και, τέλος, σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση του Σμιθ, ο Σμιθ δεν χρειάστηκε να υπερασπιστεί τίποτα απολύτως. Απλώς συνέταξε με πολλή προσοχή ένα ερευνητικό κείμενο βασισμένο σε πραγματικά δεδομένα, κάτι για το οποίο προσωπικά πολύ αμφιβάλλω αν συνέβη και με τον κύριο Χίτσενς, διότι δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ο κύριος αυτός έπραξε το ίδιο, εφόσον δεν ζήτησε να δει τα αυθεντικά έγγραφα. Εξάλλου, κάτι τέτοιο μπορούμε να το αντιληφθούμε σε ένα από τα βασικά σημεία της αφήγησης του Σμιθ, συγκρίνοντας μια μετόπη την οποία την άφησαν στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα και το γύψινο ομοίωμά της, που κατασκευάστηκε το 1801.
Το βασικό όμως επιχείρημα (Σημ.: Εμείς συνεχίζουμε ακάθεκτοι) μη επιστροφής των Μαρμάρων ήταν ότι δεν υπήρχε κατάλληλος χώρος να τα στεγάσει. Τώρα με την αναστήλωση του Μουσείου της Ακρόπολης αφαιρείται πλέον κάθε επιχείρημα από τη βρετανική πλευρά να συνεχίσει την κατοχή τους. Σ' αυτή την άποψη συνηγορούν εξάλλου εκτός των άλλων με δημοσιεύματά τους έγκυρες εφημερίδες όπως οι «Independent», «European», «Financial Times». Και σε τελική ανάλυση δεν νομίζετε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας και οι επιζήμιες συνέπειές της πάνω στα Μάρμαρα απεικονίζουν μια άκρως ρατσιστική άποψη; Διότι αν υπάρχει πρόβλημα για τα Μάρμαρα, μεγαλύτερο βεβαίως υπάρχει για τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Και εν πάση περιπτώσει και αν ακόμη δεχθούμε ότι έτσι είναι (Σημ.: Που έτσι είναι, για να μην κοροϊδευόμαστε και μεταξύ μας), τα γλυπτά τυχαίνει να τα κατασκεύασαν δικοί μας πρόγονοι και όχι δικοί σας και οφείλουν να 'χουν την ίδια μοίρα με τους απόγονους αυτών που τα κατασκεύασαν. Διότι αν εμείς ως χώρα, ως έθνος και ως πολιτισμός καταστραφούμε, δεν είναι ανάγκη να υπάρχουν τα Ελγίνεια Μάρμαρα για να σας θυμίζουνε ότι υπήρξαμε.
_ Ως το χρόνο της φωτογράφισης, στα 1872, είχε συντελεστεί μεγάλη διάβρωση των Μαρμάρων, πολλά χρόνια βέβαια πριν αρχίσει η ατμοσφαιρική ρύπανση. Οσο για το Μουσείο που αναστηλώνετε θα πρέπει να σας υπενθυμίσω τι σημαίνει μουσείο. Μουσείο με τη γνήσια ελληνική σημασία είναι ένας χώρος όπου η ανθρωπότητα μπορεί να συγκρίνει και να συζητήσει πολλά χρόνια προδευτικού πολιτισμού. Στην αρχαιότητα η χώρα σας άρχισε πρώτη αυτή τη διαδικασία. Γιατί λοιπόν να σταματήσουμε τώρα και να αρνηθούμε στους άλλους την ευκαιρία να πράξουν το ίδιο.
Εάν το «Stonehenge» (Σημ.: Δεν πρόκειται ακριβώς για... Ελγίνειο, αλλά το χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα για αντιπαράθεση, διότι κάτι τέτοια «μνημεία» έχουν να επιδείξουν ως πραγματικά δικά τους οι Βρετανοί - πρόκειται για το... μπαλκόνι όπου βγαίνει η βασίλισσα και χαιρετά τα πλήθη) είχε κλαπεί από τους Γάλλους (Σημ.: Ναι, εσκεμμένως χρησιμοποιούμε το συγκεκριμένο έθνος ως παράδειγμα) και βρισκόταν σήμερα σε γαλλικό μουσείο, εσείς ως λαός θα υποστηρίζατε την επιστροφή του στη χώρα σας;
_ Το «Stonehenge» δεν κλάπηκε από κανένα και έτσι δεν μπορούμε να συζητάμε σε τέτοια βάση. Αλλά στην υποθετική περίπτωση που το έκλεβαν οι Γάλλοι, ακριβώς γιατί είναι Γάλλοι (Σημ.: Τι σας έλεγα;) θα συνέχιζαν ακόμη να το έχουν υπό την κατοχή τους, δεν θα το συζητούσαν καν και θα αδιαφορούσαν για τις συνέπειες. (Σημ.: Ενώ αυτοί που δεν είναι Γάλλοι στην προκειμένη περίπτωση ενδιαφέρονται.
(Ερώτηση τελευταία, λοιπόν, αφιερωμένη στη μνήμη του μοναδικού πολιτικού που αγωνίστηκε πραγματικά για τον πολιτισμό αυτής της χώρας. Και ίσως γι' αυτό να την αναγνώρισαν στο εξωτερικό).
Η Μελίνα Μερκούρη, που το όνομά της ταυτίστηκε με τον αγώνα για επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στη χώρα που ανήκουν, πέθανε χωρίς να καταφέρει να πετύχει κάτι τέτοιο. Κατά την γνώμη σας, πόσες γενιές Ελλήνων πρέπει ακόμη να πεθάνουν χωρίς να αξιωθούν να δουν την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα;
-Εγώ στη ζωή μου έχω συναντήσει και εξακολουθώ να συναντώ συμπατριώτες σας οι οποίοι έχουν τελείως διαφορετική άποψη από της Μελίνας Μερκούρη και από τη δική σας σχετικά με την επιστροφή των Μαρμάρων. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο εγώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν χρειάζεται σε τίποτα να αποκαταστήσω τη μνήμη του προγόνου μου Ελγιν. Γιατί με την πράξη του αυτή έδωσε την ευκαιρία στον κόσμο (Σημ.: Ιδιαιτέρως στους Ελληνες, θα συμπλήρωνα εγώ) να εκτιμά ορισμένα πράγματα περισσότερο, να αντιληφθεί ότι η προσωπική προσπάθεια χρειάζεται συχνά για να κάνει πράγματα που μέχρι πρότινος δεν έχαιραν της απαιτούμενης εκτίμησης διάσημα και για να εκτιμάνε από δω και στο εξής όσο θα έπρεπε αυτά που τους ανήκουν.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου