Έκτακτο! Κίνδυνος νέας ανάφλεξης στη Μ. Ανατολή – Ο ρόλος των Κούρδων

Σε προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για τη στρατιωτική κούρσα που διεξάγεται στη Μεσοποταμία. Αυτή αφορά το ποιος θα ελευθερώσει – ελέγξει τα εδάφη που κατέχει το ISIS στην Αν. Συρία, στα σύνορα Συρίας – Ιράκ και στο Β. Ιράκ.

 --

Του Γιάννη Χουβαρδά
Πολιτικού Επιστήμονα 

 --

Πρόκειται για περιοχές που διαθέτουν κρίσιμες ποσότητες νερού και υδρογονανθράκων, ενώ ταυτόχρονα καθορίζουν την πορεία των ενεργειακών και εμπορικών οδών, των επενδυτικών σχεδιασμών και των δικτύων πολιτικού, οικονομικού και στρατιωτικού ανεφοδιασμού, σε όλη τη Μ. Ανατολή.

Μέχρι πρόσφατα προβάδισμα στην κούρσα είχαν φιλικές προς τη Δύση δυνάμεις.

Στο Ιράκ, όπου οι ΗΠΑ ασκούν καθοριστική επιρροή στην κυβέρνηση, ο Ιρακινός Στρατός (IA) ελευθέρωσε τη Μουσούλη. Παράλληλα οι Πεσμεργκά (P) του αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν κατέλαβαν σχεδόν όλο το βόρειο τμήμα της χώρας, κυριαρχώντας σε πρόσθετες περιοχές από αυτές που επίσημα ανήκουν στην Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση. Τέλος ο IA κατευθυνόταν προς τα Συριακά σύνορα.

Αντίστοιχα στη νοτιοανατολική Συρία, οι ομάδες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) πλεονεκτούσαν στην κούρσα για την κατάκτηση των Ιρακινών συνόρων. Ως επακόλουθο η κεντρική και η ανατολική Συρία θα μοιραζόταν ανάμεσα στον FSA και το αραβικό τμήμα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF). Οι SDF είναι πολυεθνική συμμαχία, στην οποία το πάνω χέρι έχει το κουρδικό κόμμα PYD. Οι SDF κατέχουν τη Β. Συρία ανατολικά του Ευφράτη, ελέγχουν το Αφρίν και την Ιεράπολη στα δυτικά του ποταμού, ενώ πολιορκούν και αναμένεται να ελευθερώσουν τη Ράκκα, πρωτεύουσα του ISIS.

Ωστόσο οι δυνάμεις που στηρίζονται από τη Ρωσία και το Ιράν ανέτρεψαν την κατάσταση.

Η πορεία του πολέμου σε Συρία και Ιράκ 18.9.2017 

Στο Ιράκ οι Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU), οι οποίες ελέγχονται από το Ιράν, αναδείχθηκαν σε πολύτιμο σύμμαχο του IA στη μάχη ενάντια στο ISIS. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη επιρροή που ασκεί το Ιράν στη Σιητική Ιρακινή κυβέρνηση, επέτρεψε στις PMU να έχουν τον πρώτο λόγο στην απελευθέρωση των Συριακών συνόρων.

Στη Σύρια ο FSA δε μπόρεσε να καθαρίσει τα Ιρακινά σύνορα. Η απροθυμία του να συγκρουστεί με το ISIS και η επιχειρησιακή του ανικανότητα, κατέστησαν αδύνατη αυτήν την προοπτική.

Ταυτόχρονα ο σημαντικότερος θύλακας της Συριακής αντιπολίτευσης, η επαρχία Ιντλίμπ στα βόρεια της χώρας, κατελήφθη σχεδόν εξολοκλήρου από την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), το συριακό παρακλάδι της Αλ – Κάιντα. Πρόσθετα οι SDF δε μπόρεσαν να αποκτήσουν έρεισμα στον Αραβικό πληθυσμό. Έτσι εμποδίστηκε η προέλαση τους στις Αραβικές περιοχές της κεντρικής και ανατολικής Συρίας.

Την ίδια ώρα ο Συριακός Αραβικός Στρατός (SAA), η Λιβανέζική Χεσμπολάχ (H) και οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης (IRGC), κέρδισαν την κούρσα για τα Ιρακινά σύνορα. Στη συνέχεια ανακατέλαβαν μεγάλο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Συρίας, φτάνοντας στο σημείο να σπάσουν την τρίχρονη πολιορκία της Ντέιρ Εζ Ζορ από το ISIS.

Τέλος σε διπλωματικό επίπεδο ο άξονας Ρωσία – Ιράν προσέγγισε τον άξονα Τουρκία – Κατάρ.

Καρπός της προσέγγισης είναι οι ειρηνευτικές συνομιλίες στην Αστάνα του Καζακστάν. Σε αυτές μετέχουν η Συριακή κυβέρνηση, η Συριακή αντιπολίτευσης, η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν.

Στην τελευταία μάλιστα σύνοδο πήραν μέρος απεσταλμένοι από τις ΗΠΑ, την Ιορδανία, τον ΟΗΕ και για πρώτη φορά από το Κατάρ. Είχε προηγηθεί η συνάντηση Πούτιν – Νετανιάχου (Ισραήλ) όπου συζητήθηκε το μέλλον της νότιας Συρίας.

Τελικά το παζάρι κατέληξε στη δημιουργία 4 αποστρατιωτικοποιημένων ζωνών, σε περιοχές που ελέγχει η αντιπολίτευση.

Συγκεκριμένα στην Ιντλίμπ, στο θύλακα της Χόμς, στην Αν. Γούτα και στα Ιορδανικά σύνορα.

Η ζώνη της Ιντλίμπ θα χωριστεί σε 3 περιοχές ελέγχου, ανάμεσα στην Τουρκία, τη Ρωσία και την κυβέρνηση. Πρώτος στόχος του εγχειρήματος θα είναι η εξουδετέρωση της HTS.

Ήδη 25 χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες ετοιμάζονται να εισέλθουν στη χώρα. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία φαίνεται να επιτρέπει τη συμμετοχή των Κούρδων στον επόμενο γύρο συνομιλιών της Αστάνα. Αντίστοιχα μοιράζονται και τα Ιορδανικά σύνορα, ανάμεσα στη Ρωσία, την Ιορδανία και την κυβέρνηση. Έτσι ικανοποιείται το αίτημα του Ισραήλ η H και οι ΙRGC να απομακρυνθούνε από το Γκολάν.

ο ενεργειακός χάρτης του Ιράκ 

Η νέα κατάσταση ανάγκασε τη Δύση να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική της.

Οι ΗΠΑ σταμάτησαν να οπλίζουν τον FSA. Αποδέχτηκαν τις αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες. Απόσυραν τις δυνάμεις τους από τα σύνορα με το Ιράκ. Παράλληλα ζήτησαν από ομάδες του FSA στο νότο, να μεταφερθούν στη βόρεια Συρία, ώστε να ενταχθούν στις SDF. Επιπλέον εξαγόρασαν Άραβες φυλάρχους, συμμάχους του ISIS.

Τέλος πάλεψαν να διαμορφώσουν μια υπό την ηγεσία τους διεθνή συμμαχία, που θα εκκαθάριζε την Ιντλίμπ από την HTS.

Ωστόσο τα σχέδια τους δεν ευοδώθηκαν.

Η άρνηση ομάδων του FSA να ενταχθούν στις SDF και ο τυχοδιωκτισμός των Αράβων φυλάρχων, κατέστησαν αδύνατη τη συγκρότηση ενός ανταγωνιστικού, προς τον SAA, πόλου στην κεντρική χώρα. Επιπλέον η Ιντλίμπ απομακρύνεται από τη σφαίρα επιρροής τους.

Ότι απέμεινε στη Δύση είναι η προσδοκία της κατάκτησης των πετρελαιοπηγών ανατολικά του Ευφράτη. Αξιόπιστο εργαλείο σε αυτή την κούρσα είναι μόνο οι Κούρδοι.

Ωστόσο οι πετρελαιοπηγές βρίσκονται σε Αραβικές και όχι σε Κουρδικές περιοχές. Έτσι οι ΗΠΑ αναγκάζονται να τους τάζουν ανταλλάγματα, ώστε να κινηθούν προς αυτές. Αυτά είναι η στήριξη στο αίτημα τους για αυτονομία και η παραχώρηση σε αυτούς μέρους των κερδών από το πετρέλαιο.

Συνεπώς όταν ο SAA έφτασε στον Ευφράτη, οι SDF κινήθηκαν για να τον μπλοκάρουν. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι η αντίσταση που συνάντησαν οι SDF από το ISIS σε αυτή την πορεία ήταν μηδαμινή. Ως επακόλουθο οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στις όχθες του ποταμού. Η ένταση δεν άργησε να ανέβει.

Οι SDF προειδοποίησαν τον SAA να μην περάσει στην ανατολική όχθη. Ως απάντηση το ρωσικό υπουργείο εξωτερικών μετέδωσε ότι ο SAA βρίσκεται ήδη εκεί. Επιπλέον σύμφωνα με διαμαρτυρίες των ΗΠΑ, Συριακά και Ρωσικά μαχητικά βομβάρδισαν τις SDF στην περιοχή.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη το Ιρακινό Κουρδιστάν προχωρά στις 25/9 σε δημοψήφισμα, με σκοπό την ανεξαρτησία του. Σε αυτό θα πάρουν μέρος όλες οι περιοχές που σήμερα ελέγχει, όπως το γεμάτο πετρέλαιο Κιρκούκ.

Εναντίον του κινούνται το Ιράκ και οι χώρες με συμπαγείς Κουρδικούς πληθυσμούς, Τουρκία, Ιράν, Συρία. Διακριτικά ευμενή στάση κρατά η ΕΕ. Αντίθετα οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ ζητούν την αναβολή του μέχρι τη συντριβή του ISIS, φοβούμενοι πως αυτό θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ξανά την περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση οι φιλοδοξίες των Κούρδων ανάγονται σε καθοριστικό παράγοντα για τις εξελίξεις στη Συρία, το Ιράκ και την ευρύτερη περιοχή.

Οι λαοί της Ελλάδας και της Κύπρου πρέπει να επαγρυπνούν…