Ρωμαϊκός Χάρτης του 1ου μ.Χ. αιώνα

Παρόλο που η ελληνική χερσόνησος είναι παραμορφωμένη, διακρίνουμε την πόλη Θεσσαλονίκη,η οποία συνδέεται με την Εγνατία Οδό, καθώς και τους παράδρομους της, όπως αυτός που οδηγεί στους Στόβους, αφού περάσει από αρκετές πόλεις της Μακεδονίας. Στο χάρτη σημειώνονται και οι αποστάσεις μεταξύ των πόλεων σε ρωμαϊκά μίλια.
Η Αθήνα ήταν τότε μια μικρή πόλη και  δίπλα ο Πειραιάς παρουσιάζεται ως χερσόνησος.

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Ένα σημαντικό εργαλείο για ιστορικούς και ερευνητές

Ο ρωμαϊκός χάρτης με την ονομασία Ταμπούλα  Πετινγκεριάνα ( Tabula Peutingeriana) είναι ο μοναδικός που επέζησε από την Ρωμαϊκή Εποχή.

 Πρόκειται για χάρτη του 1^ου ή του 2^ου μ.Χ.  αιώνα  που συμπληρώθηκε με νέα  γεωγραφικά στοιχεία περί τον 4^ο ή 5^ο αιώνα και αντιγράφηκε για να διασωθεί από έναν μοναχό της περιοχής Colmar, της βορειοανατολικής Γαλλίας, τον δέκατο τρίτο αιώνα.  

Είναι σχεδιασμένος σε μια περγαμηνή κυλιόμενη, πλάτους 34 εκατοστών και μήκους 6, 75 μέτρων. Αποτελείται από έντεκα ενότητες, οι οποίες έχουν συγκολληθεί σχηματίζοντας ένα χάρτη από την Ιβηρική Χερσόνησο μέχρι την Κίνα.

Ο χάρτης πήρε το όνομα του  Konrad Peutinger,  Γερμανού ανθρωπιστή και συλλέκτη αρχαίων αντικειμένων,  (έζησε τον 15-16 αιώνα), ο οποίος τον διαφύλαξε.

Μη νομίσει κανείς πως θα βρει την αντιστοιχία με τους σημερινούς χάρτες, αφού πολλά σημεία στη χαρτογράφηση, ειδικά σε νησιά, χερσονήσους και ορεινούς όγκους είναι παραμορφωμένος.

Εντούτοις, ο χάρτης δείχνει πολλούς οικισμούς που υπήρχαν επί ρωμαϊκής εποχής, ποτάμια, βουνά, δάση, πόλεις και ονομασίες θαλασσών.

Οι σημαντικότερες πόλεις της εποχής (  αφού αναθεωρήθηκε τρεις αιώνες μετά) ήταν η Ρώμη, η Κωνσταντινούπολη και η Αντιόχεια, οι οποίες έχουν  ξεχωριστή διακόσμηση.

Ο χάρτης προχωράει ανατολικά μέχρι την Ινδία, τον Γάγγη ποταμό, τη νήσο Ταπροβάνη (σημερινή  Σρι Λάνκα) και φθάνει μέχρι τα όρια της  Κίνας.

Στη Δύση, δεν υπάρχει η Ιβηρική χερσόνησος, λόγω απώλειας του κομματιού αυτού, αλλά συμπληρώθηκε από τον Konrad Miller το 1898.

Ο γεωγραφικός πίνακας είναι βασισμένος στο ρωμαϊκό οδικό δίκτυο, με οδικές συνδέσεις μεταξύ των διαφόρων οικισμών, ρωμαϊκών σταθμών ή πόλεων.

Παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τις συντεταγμένες του χάρτη του Πτολεμαίου και πολλοί μελετητές ομιλούν για μεταφορά του χάρτη του Πτολεμαίου.

Μια μοναδική μαρτυρία έχουμε μόνο για τον χάρτη αυτό, στην ρωμαϊκή εποχή, από τον  Βεγγέτιο- Vegetius  που έζησε στην Κωνσταντινούπολη την πρώτη πεντηκονταετία του 5^ου αιώνα και τον αναφέρει  ως « Picta itineraria”.

Ο χάρτης αντιγράφηκε μετά από παραγγελία, από το μεγάλο γεωγράφου του 16^ου αιώνα, Abraham Ortelius  και δημοσιεύθηκε μετά το θάνατό του το 1598.

Μια μερική πρώτη εκτύπωση  έγινε στην Αμβέρσα το 1591 με την ονομασία «Fragmenta tabulae antiquæ» με τυπογράφο τον Johannes Moretus, ο οποίος θα τυπώσει ολοκληρωμένο  τον Tabula, επτά χρόνια μετά, το 1598.

Ο χάρτης θα φυλαχθεί μέχρι το 1714 από την οικογένεια Peutinger, η οποία τον πούλησε στον πρίγκηπα Ευγένιο της Σαβοΐας για ‘100 δουκάτα’. Μετά το θάνατό του, αγοράστηκε από την Βιβλιοθήκη Habsburg  της Αυτοκρατορικής Αυλής της Βιέννης. 

Σήμερα βρίσκεται στην Österreichische Nationalbibliothek , της Βιέννης.

--

Μικρές Εκδόσεις Γιῶργος  Ἐχέδωρος