Τα αρχαία ελληνικά πλοία δεν μετέφεραν μόνο οίνο στη Μεσόγειο

 Δεκάδες αμφορείς βρέθηκαν στο ναυάγιο της Κερύνειας

Οι ερευνητές είναι σε θέση, σήμερα, να ανακτήσουν τη γενετική ανάλυση του περιεχομένου των αρχαίων ελληνικών αμφορέων, που βρέθηκαν σε αρκετά ναυάγια, ώστε να καθορίσουν το ακριβές περιεχόμενο των αρχαίων πήλινων πιθαριών.

Η γενετική ανάλυση των αρχαίων αυτών σκευών δείχνει ότι οι Έλληνες ναυτικοί από την βαθιά αρχαιότητα εμπορεύονταν ένα ευρύ φάσμα τροφίμων – και όχι μόνο οίνο, όπως πολλοί ιστορικοί έχουν καταγράψει.

Σε μελέτη του περιοδικού “Journal of Archaeological Science”, παρουσιάζονται  οι γενετικές αναλύσεις από εννέα αμφορείς, οι οποίοι βρέθηκαν σε ναυάγια σε χώρες της Μεσογείου, με τους οποίους μετέφεραν βότανα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.

Οι ερευνητές που εξέτασαν το DNA των υπολειμμάτων των τροφών αυτών δήλωσαν  ότι αποκαλύπτεται με την ανάλυση αυτή, οι πολύπλοκες εμπορικές δραστηριότητες της αρχαίας εποχής στη Μεσόγειο θάλασσα.

Ο αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole (WHOI) της Μασαχουσέτης και η γενετιστής Μαρία Χάνσον του πανεπιστημίου Λουντ της Σουηδίας, έχουν ανακτήσει το DNA από εννέα αμφορείς (δοχεία αποθήκευσης του αρχαίου κόσμου) τα οποία εντοπίστηκαν σε αρχαία ναυάγια που χρονολογούνται από τον 5^ο έως τον 3^ο αιώνα π.Χ.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν υπολείμματα σταφυλιών- όπως άλλωστε αναμενόταν από τα αγγεία φύλαξης οίνου- σε πέντε από τους αμφορείς, ενώ σε έξι αμφορείς βρέθηκαν υπολείμματα ελιάς- πιθανόν από τη φύλαξη  ελαιόλαδου και σε άλλους αμφορείς υπολείμματα  από όσπρια, τζίντζερ, καρύδια, κέδρο και από βότανα, όπως μέντα, θυμάρι και ρίγανη.

Χιλιάδες αμφορείς έχουν βρεθεί σε ναυάγια σε όλη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Μερικά από αυτά περιέχουν υπολείμματα τροφίμων, όπως κουκούτσια ελιάς και οστά ψαριών, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία από αυτούς βρέθηκαν άδειοι, χωρίς κανένα υπόλειμμα.

Ο Φόλεϊ, λέει ότι οι ιστορικοί θεωρούν ότι τα δοχεία αυτά χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά οίνου- σε 27 όμως μελέτες που έγιναν και στις οποίες ερευνήθηκαν 5.680 αμφορείς, το 95% των αμφορέων περιγράφονται ότι μεταφέρονταν οίνος.

Όταν εδόθη από τις ελληνικές αρχές η άδεια για μελέτες σε αμφορείς που βρίσκονταν σε αποθήκες στην Αθήνα που είχαν βρεθεί πριν από περίπου 20ετία, η δοκιμές που έγιναν ήταν επιτυχείς, ίσως επειδή οι αμφορείς αυτοί είχαν διατηρηθεί στο σκοτάδι και έτσι προστατεύτηκε η μοριακή σύνθεση των υπολειμμάτων από τις βλαβερές συνέπειες του ηλιακού φωτός.

Τα συστατικά που εντοπίστηκαν σε αυτούς αποτελούσαν ένα ευρύ φάσμα από τρόφιμα και αυτό αποδείκνυε ότι οι αμφορείς αυτοί είχαν επαναχρησιμοποιηθεί για τη συντήρηση ή μεταφορά διαφόρων τροφίμων, φυτικών αρτυμάτων ή συντηρητικών.

Ο Μάρκ Λαβάλ, ειδικός στο εμπόριο της αρχαίας Μεσογείου, που εργάζεται στο πανεπιστήμιο Μανιτόμπα στο Γουίνιπεγκ, δηλώνει ότι οι ιστορικοί κάνουν βιαστικές υποθέσεις για το πώς τα πιθάρια ή τα αγγεία, έχουν χρησιμοποιηθεί.

Ο ίδιος επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα της ερευνητικής ομάδας αφού  αυτά ταιριάζουν με άλλα αρχαιολογικά και γραπτά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι  το κρασί, το λάδι και το μέλι ήταν υλικά που μεταφέρονταν όπως επίσης τα φρούτα, ψάρια, κρέας και ρητίνη.

Δηλώνει μάλιστα, ότι η μοριακή ανάλυση προσφέρει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά το περιεχόμενο των αμφορέων από αρχαία ναυάγια και το περιεχόμενό τους μπορεί να συνδυαστεί με άλλες πηγές πληροφοριών σχετικά με το πλοίο και το περιεχόμενο του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αρχαίο ναυάγιο της Κερύνειας στην Κύπρο, όπου εντοπίστηκαν δεκάδες αμφορείς μεταφοράς προϊόντων.

Ο Θεοτόκης Θεοδούλου, αρχαιολόγος στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων στην Αθήνα, ο οποίος είναι ο συντάκτης του δημοσιεύματος στο αναφερόμενο περιοδικό, λέει ότι υπάρχουν «αρκετές χιλιάδες» αμφορείς που βρίσκονται φυλαγμένοι  σε όλη την Ελλάδα και θα μπορούσαν να ερευνηθούν.

«Παρά το ότι βρίσκονται  σε αποθήκες επί δύο τουλάχιστον δεκαετίες, το DNA βρίσκεται ακόμη κολλημένο επάνω τους», είπε.

Η μελέτη της μοριακής ανάλυσης στα υποθαλάσσια ευρήματα βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα.  Η σταθερή θερμοκρασία και το pH του νερού της θάλασσας μπορεί να διατηρήσει το DNA σε καλή κατάσταση, προσθέτει ο Μάτθιου Κόλινς, βιολόγος του πανεπιστημίου Γιορκ του Ηνωμένου Βασιλείου.

--

Μικρές Εκδόσεις Γιῶργος  Ἐχέδωρος