Ο Κυρ-Μέντιος

Μενδαίος οίνος επί Μενδαίου όνου

Θέσεις ονομάζονται και από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου. 

Η Μένδη, λ.χ., ονομάστηκε από το φυτό μίνθη, ένα είδος μέντας ή δυόσμου.

Τι μας λέει η ιστορία και η μυθιστορία:

Η Μένδη ήταν αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, χτισμένη στο μέσο περίπου της χερσονήσου Κασσάνδρας (κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν χερσόνησος Παλλήνης), στις ακτές του Θερμαϊκού κόλπου.

Ιδρύθηκε πιθανόν τον 8ο αιώνα π.Χ. από αποίκους από την Ερέτρια στα πλαίσια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού^[1]. Η πόλη πήρε το όνομα της από το φυτό Μίνθη, είδος μέντας που αφθονούσε στην περιοχή. Το εμπόριο ξυλείας αλλά και ο χρυσός και το ασήμι που υπήρχαν στην περιοχή οδήγησαν την Μένδη σε μεγάλη ακμή. Η πόλη είχε επεκτείνει τις εμπορικές της δραστηριότητες με τις πόλεις της Θράκης αλλά και με τις πόλεις της Κάτω Ιταλίας. Φημισμένο ήταν το κρασί που παρήγαγε γνωστό ως Μενδαίος οίνος^[2].
Κατά την διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. η Μένδη εντάχθηκε στην Δηλιακή συμμαχία και έγινε σύμμαχος των Αθηναίων, πληρώνοντας φόρο δεκαπέντε αττικά τάλαντα τον χρόνο. Το 423 αποσκίρτησε από την συμμαχία αλλά οι Αθηναίοι κατέστειλαν γρήγορα την επανάσταση^[3][4]. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Μένδη, όπως και οι γειτονικές Τορώνη και Σκιώνη ήταν από τους βασικούς στόχους των αντιμαχόμενων πλευρών. Μετά το τέλος του πολέμου η Μένδη ανέκτησε την ανεξαρτησία της.
Κατά την διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. η Μένδη προσπάθησε να αποφύγει την κυριαρχία της Ολύνθου μετά την ίδρυση του κοινού των Χαλκιδέων και αργότερα την Μακεδονική ηγεμονία χωρίς να το κατορθώσει. Με την ίδρυση της Κασσάνδρειας το 315 π.Χ. η Μένδη καθώς και άλλες γειτονικές πόλεις απορροφήθηκαν από αυτή.
Από την Μένδη καταγόταν ο γλύπτης Παιώνιος, γνωστός για το άγαλμα της Νίκης που είναι γνωστό ως Νίκη του Παιώνιου.

Τα «πόδια» της Χαλκιδικής

Η Κασσάνδρα- Φλέγρα

Το αρχαίο όνομα της Κασσάνδρας ήταν Φλέγρα που σημαίνει “τόπος της φωτιάς” . Πιστεύεται ότι ήταν η πατρίδα των Τιτάνων και πεδίο μάχης μεταξύ των Θεών του Ολύμπου και των Τιτάνων, όταν οι τελευταίοι αποφάσισαν να διώξουν τους θεούς από τον Όλυμπο. Σύμφωνα με το μύθο, ο Εγκέλαδος, αρχηγός των Τέτανων, χτυπήθηκε από ένα τεράστιο βράχο που οι Ολύμπιοι  Θεοί πέταξαν επάνω του.

 Έτσι ο Εγκέλαδος(Σεισμός) θάφτηκε στην Κασσάνδρα  αλλά δεν σκοτώθηκε, κάπου-κάπου προσπαθεί να ελευθερωθεί από τον τάφο του και το έδαφος σείεται. Όλοι αυτοί οι μύθοι φυσικά είναι σχετικοί με τα γεωλογικά φαινόμενα που συναντάμε στην Κασσάνδρα, με την καθίζηση στο κέντρο της χερσονήσου και τις θερμές πηγές της Άγιας Παρασκευής.

Ο Άθως

Η χερσόνησος του Άθω, χρεωστάει το όνομα της στον Τιτάνα Άθω, που κατά τη διάρκεια της μάχης πέταξε ένα τεράστιο βράχο εναντίον του Δια, αλλά αστόχησε.

Η Σιθωνία

Η Σιθωνία ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Σίθωνα, γιου του Ποσειδωνα. Η συζυγος του Σίθωνα ονομαζόταν Μένδη και η κόρη του Παλλήνη. Μένδη ήταν το αρχαίο όνομα της πόλης της Κασσάνδρας, ενώ Παλλήνη είναι η δεύτερη χρονολογικά ονομασία της.

Ο Οίνος της Μένδης και ο Μενδαίος Όνος

Περίφημος ήταν ο οίνος της Μένδης, ο Μενδαίος οίνος, γνωστός στις αρχαϊκές και κλασικές αγορές, ο οποίος συνέβαλε στη διάδοση του νομίσματος της περιοχής με την παράσταση του Μενδαίου όνου.

Ο όνος αυτός κουβαλά, εκτός από κρασί, άλλα εμπορεύματα, ανθρώπους αλλά και τον Διόνυσο, εν είδει ανακλίνδρου. και από αυτόν ονομάστηκε το γαϊδουράκι της λαϊκής μας παράδοσης: Μενδαίος, Μένδιος, Μέντιος (Μακεδονία, 1994, 74· Σουέρεφ 2001, 92).

[1] [Διόνυσος-Μέντιος, 1, 2, 3] 

[1] α) Πρβ. το ποίημα του Κώστα Βάρναλη, Η μπαλάντα του κυρ’ Μέντιου (βλ. http://www.snhell.gr/anthology/). Το ποίημα μελοποιήθηκε από τον Θάνο Λουκά και τραγουδήθηκε από τον Νίκο Ξυλούρη.

β) Τραγούδι: Κυρ Μέντιος. Συνθέτης: Τάκης Μωράκης. Τραγουδά η Γεωργία Βασιλειάδου. Από την ταινία Ο θησαυρός του μακαρίτη, 1959.

Ο κυρ-Μέντιος με την γκρίζα την ουρά
τα περνούσε μοναχός του μια χαρά
Δεν εφόραγε σαμάρι
και βοσκούσε με καμάρι
σε λιβάδια δροσερά

Αλλά ήτανε γραφτό να ερωτευτεί
κι έχει στο μαγκανοπήγαδο ζευτεί...

Ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε
άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ...
Την κεφάλα σκύβεις χάμω,
τι τον ήθελες τον γάμο;
Άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ,
ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε

Ο κυρ-Μέντιος χρόνια τώρα στην σειρά
δεν συνήθιζε καπίστρι να φορά
Είχε όλα τ'αγαθά του
και τα γαϊδουράγκαθα του
τα ξινά και πονηρά

Αλλά ήτανε γραφτό να ερωτευτεί
κι έχει στο μαγκανοπήγαδο ζευτεί...

Ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε
άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ...
Την κεφάλα σκύβεις χάμω,
τι τον ήθελες τον γάμο;
Άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ,
ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε

Ντε, ντε, ντε...

…. Και η επίκαιρή μας απόδοση:

Ο κυρ-Μέντιος με την γκρίζα την ουρά (Η γκρίζα ουρά μας είναι η μοίρα μας η γκρίζα που μας ακολουθεί και στο ρητό : «καλά στερνά»).
τα περνούσε μοναχός του μια χαρά (ασύδοτος, απειθάρχητος «και ανεξάρτητος επαναστάτης χωρίς αυτοθυσία και χωρίς αιτία» όταν επρόκειτο να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, ωφελιμιστής και αχόρταγος μόνο για ίδιον όφελος. Οπαδός του: «δεν προσφέρω αλλά υποχρεούται το σύνολο να μου καταβάλλει παροχές»).
Δεν εφόραγε σαμάρι (τώρα ήρθε η ώρα του, να φορέσει και αυτός σαμάρι και επιπλέον να βρει καλό σαμαρά. Πρέπει νάχει υπόψη του όμως ότι: το επάγγελμα του σαμαρά εκλείπει ήδη στην πατρίδα μας και δεν βρίσκεται πια σε ντόπια χέρια…αλλά σε ελληνικού τύπου ντον-μένδιους )
και βοσκούσε με καμάρι ( το καμάρι χωρίς αντίκρισμα χωρίς υγιείς και ηθικές βάσεις παράγει το υπερφίαλον και το άδικον, και δικαιολογεί το αρχαίο ρητό: «το γαρ πολύ της αμαρτίας γεννά παραφροσύνην»)
σε λιβάδια δροσερά (όπως όταν παραθερίζω σε λαϊκό θέρετρο και σαν να μην έχω άλλη έγνοια στη ζωή μου, ονειρεύομαι επίμονα τη Μύκονο ή άλλο προορισμό με υψηλή επισκεψιμότητα σε VIPS… γιατί άραγε;)

Αλλά ήτανε γραφτό να …..ερωτευτεί (τα κόμματα και τις δήθεν ιδεολογίες, τις απολαύσεις που έσπειρε η καταραμένη τηλεόραση και τον πλούτο χωρίς μόχθο)
κι έχει στο μαγκανοπήγαδο ζευτεί... (τέτοιο μαγγανοπήγαδο οδηγεί με βεβαιότητα στο πνευματικό, ψυχικό και σε πολλές περιπτώσεις στον φυσικό θάνατο, είτε με αυτοχειρία, είτα σαν απόρροια του άγχους. Πέραν τούτου υποσκάψαμε και τις επόμενες γενιές…)

 Ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε
άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ... (κουτεντές με περικεφαλαία την οποία….. έβαλε ο ίδιος στην κεφάλα του, διότι θεωρούσε εαυτόν αυθέντην και μιλά επί παντός επιστητού και διότι ο ατομισμός του έχει φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη)
Την κεφάλα σκύβεις χάμω,  (σκύψε τώρα πολύ, σκύψε εγωιστή και επιπόλαιε και με εσωστρέφεια σκέψου, σκέψου και κάποια στιγμή …. Όταν σηκώσεις το κεφάλι ξανά προς τα επάνω και ιδείς, πιθανόν τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα!!! Από εσένα και από αυτό που επιθυμείς εξαρτάται!)
τι τον ήθελες τον γάμο(εννοώ το κολύμπι στην ευρωπαϊκή τρικυμισμένη θάλασσα, αφού εσύ δεν υπάγεσαι σε κανόνες, επειδή δεν ξέρεις τι θέλεις)

Άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ,
ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε

Ο κυρ-Μέντιος …  

χρόνια τώρα στην σειρά δεν συνήθιζε καπίστρι να φορά (Ούτε αυτοέλεγχος, ούτε καλοί τρόποι, ούτε ευγένεια, ούτε ήθος, ούτε αρετή, ούτε τόλμη και ….για συνείδηση… ούτε λόγος. Κανένα βάρος δεν δεχόταν στη ράχη του και τα φόρτωσε όλα στους άλλους με την ελαστική συνείδησή του. Ανάληψη ευθυνών ωσάν του σαλιγκαριού)

Είχε όλα τ'αγαθά του (χωρίς να ελέγχει το για τι και το πώς του τα σερβίρουν προς κατανάλωση)
και τα γαϊδουράγκαθα του (αυτά που την ψυχή και την ουσία της ύπαρξής του έγδαραν και αιμάτωσαν … αλλά δεν τα απώθησε και δεν φρόντισε και να τα αποφύγει…)
τα ξινά και πονηρά (Ας σκεφτεί ο καθένας μας τα «γαϊδουράγκαθα» του, «τα ξινά και πονηρά!» διότι «το γαρ πολύ της αμαρτίας … γεννά παραφροσύνην»

Αλλά ήτανε γραφτό να …..ερωτευτεί   (τα κόμματα και τις δήθεν ιδεολογίες)
κι έχει στο μαγκανοπήγαδο ζευτεί... (τέτοιο μαγγανοπήγαδο οδηγεί με βεβαιότητα στο πνευματικό, ψυχικό και σε πολλές περιπτώσεις στον φυσικό θάνατο, είτε με αυτοχειρία, είτα σαν απόρροια του άγχους)

Ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε
άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ... (κουτεντές με περικεφαλαία την οποία….. έβαλε ο ίδιος στην κεφάλα του, διότι θεωρούσε εαυτόν αυθέντην παντός επιστητού και διότι ο ατομισμός του έχει φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη)
Την κεφάλα σκύβεις χάμω, (σκύψε τώρα πολύ, σκύψε εγωιστή και επιπόλαιε και με εσωστρέφεια σκέψου, σκέψου και κάποια στιγμή …. όταν σηκώσεις το κεφάλι ξανά προς τα επάνω και ιδείς, πιθανόν τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα!!! Από εσένα και από αυτό που επιθυμείς εξαρτάται!)
τι τον ήθελες τον γάμο;  (εννοώ το κολύμπι στην ευρωπαϊκή τρικυμισμένη θάλασσα, αφού εσύ δεν υπάγεσαι σε κανόνες, επειδή δεν ξέρεις τι θέλεις)

Άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ,
ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε
Άχ κυρ-Μέντιο κουτεντέ,
ντέϊ κυρ-Μέντιο, ντε, ντε, ντε

Ντε, ντε, ντε... ( Να ιδούμε τώρα τι θα καταλάβεις από την κρίση που περνάς, από το τι θα καταφέρεις …..!!!!)

Τέλος

Ανωνύμου του Έλληνος