ΜΕΡΟΣ 1ο: Ο πόλεμος των αγωγών και των εμπορικών οδών
Τα Βαλκάνια όντας το νοτιοανατολικότερο άκρο της Ευρώπης, υπήρξαν διαχρονικό πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Άλλωστε δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ξεκίνησαν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, ως απόρροια γεγονότων που συνέβησαν στη Βαλκανική χερσόνησο.
Πολιτικού Επιστήμονα
Σήμερα ύστερα από μερικά χρόνια σχετικής σταθερότητας η ένταση επιστρέφει στην περιοχή. Από τη Λιουμπλιάνα μέχρι την Κωνσταντινούπολη και από την Αθήνα μέχρι του Βουκουρέστιπαρατηρείται αναζωπύρωση των εθνικιστικών παθών και όξυνση των εδαφικών διχογνωμιών.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη έχει τη ρίζα της στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, ΗΠΑ – ΕΕ – Ρωσία – Κίνα, για την ηγεμονία του πλανήτη. Όποιος κυριαρχεί στα Βαλκάνια παίζει καθοριστικό ρόλο στη χάραξη των ενεργειακών, των εμπορικών, των κεφαλαιακών και των μεταναστευτικών οδών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, καθώς και στα αντίστοιχα επενδυτικά σχέδια που τις συνοδεύουν.
Συνεπώς ο έλεγχος τους είναι κρίσιμης σημασίας ζήτημα για την κατανομή της παγκόσμιας ισχύος.
Σε αυτόν τον ανταγωνισμό λαμβάνουν μέρος συντασσόμενες με τη μία ή την άλλη δύναμη όλες οι χώρες τις Βαλκανικής, προσδοκώντας να αυξήσουν την προβολή της ισχύος τους όσο το δυνατό μακρύτερα από τα σύνορα τους.
Αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ και των G7
Η όλο και πιο εμφατική αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ και των G7 από την Κίνα και τους BRICS, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός υποτονικού και ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος, προσδίδει στον ανταγωνισμό για την κυριαρχία στα βαλκάνια επείγον χαρακτήρα.
Ως εκ τούτου το πρόβλημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ και το ενδεχόμενο επίσπευσης των διαδικασιών για την επίλυση του εντός του 2018, πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα αυτών των παραμέτρων.
Διαφορετικά υπάρχει το ενδεχόμενο να ασχολούμαστε με το δέντρο, δηλαδή αποκλειστικά και μόνο με το όνομα του γειτονικού κρατιδίου, χωρίς να ασχολούμαστε με το δάσος, δηλαδή την υποδαύλιση των εθνικιστικών συγκρούσεων με σκοπό την επαναχάραξη των συνόρων στα Βαλκάνια, στη βάση των ανταγωνιστικών επενδυτικών σχεδιασμών που έχουν για την περιοχή οι μεγάλες δυνάμεις και των διαχρονικά ανταγωνιστικών επιδιώξεων που έχουν οι ισχυροί τοπικοί παράγοντες.
Έτσι ελλοχεύει ο κίνδυνος να εγκλωβιστούμε σε διλήμματα, που δεν έχουν καμία σχέση με το πραγματικό διακύβευμα των κλιμακούμενων αντιπαραθέσεων στη Βαλκανική και τα οποία είναι εκ φύσεως εχθρικά προς την υπόθεση της ειρήνης και της λαϊκής ευημερίας.
Η ΕΕ αποτελεί το μεγαλύτερο εισαγωγέα ενέργειας στον κόσμο
Όπως γράψαμε σε προηγούμενα άρθρα η ΕΕ αποτελεί το μεγαλύτερο εισαγωγέα ενέργειας στον κόσμο, εισάγοντας το 53% της ενέργειας της με κόστος γύρω στα 400 δις Ευρώ.
Βασικός της προμηθευτής είναι η Ρωσία και η Gazprom, οι οποίες της προμηθεύουν το 30% του φυσικού αερίου που καταναλώνει για βιομηχανικούς και οικιακούς σκοπούς.
Αν και με ανομοιομορφία (π.χ. η Ρουμανία είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα και η Γαλλία χρησιμοποιεί εκτεταμένα την πυρηνική ενέργεια) οι χώρες της ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένες από το Ρωσικό φυσικό αέριο (Οι βαλτικές χώρες, οι χώρες του Vizengard, τα Βαλκάνια κ.α είναι απολύτως εξαρτημένες, ενώ χώρες από τον πυρήνα της ΕΕ όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ιταλία εμφανίζουν μεγάλο βαθμό εξάρτησης).
Ως επακόλουθο της ενεργειακής της δύναμης η Ρωσία αναβαθμίζει την πολιτική της επιρροή στο εσωτερικό της ΕΕ και εξισορροπεί την επιθετική ισχύ που θα μπορούσε να ασκήσει η Ένωση εναντίον της.
Το συγκεκριμένο γεγονός έγινε απόλυτα κατανοητό από την ηγεσία της ΕΕ και των ΗΠΑ από την εκδήλωσης της Ουκρανικής κρίσης και έπειτα, καθώς ο μεγάλος βαθμός εξάρτισης χωρών της ΕΕ από τη Ρωσική ενέργεια αδυνάτισε τη θέληση τους (ιδιαίτερα της Γερμανίας) για κλιμάκωση των κυρώσεων έναντι της Ρωσίας.
Ως εκ τούτου δημιουργούνται τριβές τόσο στις σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ, όσο και στο εσωτερικό της ΕΕ γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, οι οποίες αδυνατίζουν την ισχύ του Ευρωατλαντικού άξονα προς όφελος της Ρωσίας.
Η Ρωσία ασκεί απόλυτη κυριαρχία
Η ενεργειακή διασύνδεση της Ευρώπης με τη Ρωσία γίνεται κυρίως μέσω του βορείου διαδρόμου στον οποίο η Ρωσία ασκεί απόλυτη κυριαρχία. Στην προσπάθεια τους λοιπόν να περιορίσουν τη Ρωσική επιρροή στην Ευρώπη, Ουάσιγκτον και Βρυξέλες είναι αναγκασμένες να αναζητήσουν εναλλακτικούς ενεργειακούς προμηθευτές.
Σε αυτή την κατεύθυνση προκρίνουν τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Ως πύλη εισόδου του LNG στην ανατολική Ευρώπη θέλουν τα λιμάνια της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, ενώ από εκεί η μεταφορά του στη Βαλκανική ενδοχώρα θα ακολουθεί χερσαία διαδρομή.
Ωστόσο το υψηλό κόστος του LNG καθιστά, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, αδύνατη την αποκλειστική του χρήση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης.
Αζερμπαϊτζάν
Συνακόλουθα η Δύση αναζητά ενεργειακούς προμηθευτές από χώρες που βρίσκονται εντός της Βορειοατλαντικής επιρροής, οι οποίοι μέσω αγωγών θα απαλλάξουν την ΕΕ από τη Ρωσική εξάρτηση.
Τέτοιοι είναι το Αζερμπαϊτζάν, μέσω των αγωγών TAP (Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία), τον κάθετο συνδετήριο αγωγό IGB (Ελλάδα, Βουλγαρία) και τον αγωγό Ιονίου – Αδριατικής, ο οποίος ως προέκταση του TAP θα εφοδιάζει με αέριο τη Βοσνία, την ΠΓΔΜ, την Κροατία, την Αλβανία και το Μαυροβούνιο.
Αντίστοιχο ρόλο ευελπιστεί να διαδραματίσει το Ισραήλ μέσω του αγωγού EAST MED (Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία).
Ματαίωση του αγωγού Turkish Stream
Ταυτόχρονα η επιτυχία των παραπάνω σχεδιασμών απαιτεί τη ματαίωση του αγωγού Turkish Stream, o οποίος σχεδιάζεται να μεταφέρει ενέργεια στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη μέσω Τουρκίας και για τον οποίο έχει εκφραστεί θετικά η Σερβία.
Πρόσθετα αποκλείει τη σύνδεση του ισλαμικού αγωγού (Ιράν, Ιράκ, Συρία) με την Ευρώπη, σε περίπτωση που αυτός τελικά υλοποιηθεί μετά το τέλος του Συριακού εμφυλίου.
Παράλληλα απαιτεί τον περιορισμό της Ρωσικής συμμετοχής σε όλα τα έργα παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς ενέργειας στα Βαλκάνια.
Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο ο Αμερικανός πρέσβης στη χώρα μας ζητάει σε τόσο έντονο ύφος την αναβάθμιση του ρόλου των Αμερικανικών συμφερόντων στα λιμάνια της Βορείου Ελλάδας.
Σε αντίθετη περίπτωση κατά την οποία ευοδωθούν οι αρνητικοί για τον Ευρωατλαντικό άξονα ενεργειακοί σχεδιασμοί, η ΕΕ καθίσταται πλήρως εξαρτημένη ενεργειακά από τη Ρωσία. Η συγκεκριμένη εξέλιξη θα προκαλέσει δραματικές αλλαγές στην ισορροπία ισχύος του πλανήτη.
Προβληματισμός σε ΗΠΑ και ΕΕ
Επιπλέον ζήτημα που προκαλεί προβληματισμό σε ΗΠΑ και ΕΕ είναι η πρόθεση της Κίνας να προωθήσει στη Βαλκανική το νέο «δρόμο του μεταξιού».
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα στοχεύει στη δημιουργία πλωτής οδού, μέσω των Βαλκανικών ποταμών, για τη μεταφορά εμπορευμάτων, από το Θερμαϊκό κόλπο μέχρι το Δούναβη και από εκεί στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, στη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο.
Μεταξύ των ποταμών που συζητείται η δια πλάτυνση τους ώστε να αξιοποιηθούν σε αυτό το σκοπό είναι ο Αξιός (Ελλάδα, ΠΓΔΜ) και ο Μοράβας (Σερβία).
Αντίστοιχα η Κίνα προωθεί και την κατασκευή διαφόρων αυτοκινητιστικών και σιδηροδρομικών οδών, όπως η σιδηροδρομική σύνδεση Βουδαπέστη – Πειραιάς.
Τυχόν υλοποίηση αυτών των σχεδιασμών θα σημάνει μεγαλύτερη πρόσδεση της ΕΕ στην οικονομία της Κίνας. Ως εκ τούτου η Δύση προωθεί εναλλακτικές χερσαίες εμπορικές οδούς, αυτοκινητιστικές και σιδηροδρομικές, οι οποίες θα συνδέουν τα λιμάνια της Β. Ελλάδος με τα Βαλκάνια και οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και για τη μεταφορά LNG.
Η επιδίωξη της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών
Σε αυτά τα πλαίσια η επιδίωξη της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών στη Βαλκανική χερσόνησο συνίσταται στην ανατροπή της ενεργειακής ηγεμονίας που ασκεί η Μόσχα και στην εποπτεία της εμπορικής και επενδυτικής επέκτασης που διεξάγει το Πεκίνο.
Η υλοποίηση της προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πλέγματος από φιλικές για τις ΗΠΑ και την ΕΕ κυβερνήσεις στην καρδιά της Βαλκανικής χερσονήσου, περιοχή όπου η Ρωσία διαχρονικά έχει σημαντική προβολή ισχύος, οι οποίες θα ιεραρχήσουν την υλοποίηση φιλικών για τη Δύση ενεργειακών και εμπορικών σχεδιασμών.
Έτσι οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους 250.000.000 δολαρίων τη διετία 2018 – 2019, σε χώρες που είναι μέλη του ΝΑΤΟ ή είναι υποψήφιες προς ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και είναι ευάλωτες στη Ρωσική επιρροή.
Παράλληλα μαζί με την ΕΕ δρομολόγησαν την πραξικοπηματική είσοδο του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, χώρα στην οποία παραδοσιακά η Ρωσία ασκεί μεγάλη επιρροή, ενώ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αντικατάσταση της Ρωσόφιλης κυβέρνησης Γκρουέφσκι στην ΠΓΔΜ από τη φιλοδυτική κυβέρνηση Ζάεφ.
Η προϋπόθεση συναίνεσης της Αθήνας στην ονομασία της ΠΓΔΜ
Επόμενο βήμα τους είναι απόκρουση της Ρωσικής διείσδυσης στη Βοσνία και η κατοχύρωση των συμφερόντων τους στην ΠΓΔΜ, μέσω της ένταξης της στο ΝΑΤΟ.
Το δεύτερο προϋποθέτει τη συναίνεση της Αθήνας γύρω από το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ και τηνικανοποίηση μιας σειράς απαιτήσεων της Αλβανίας και της Βουλγαρίας σε σχέση με το μελλοντικό status του γειτονικού κρατιδίου.
Εδώ να σημειώσουμε ότι χωρίς τη στήριξη της Βουλγαρίας και της Αλβανίας η επιβίωση της φιλοδυτικής κυβέρνησης Ζάεφ είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση.
Σε αυτή την προσπάθεια η Δύση αξιοποιεί ως ιδεολογικό εργαλείο το κοσμοπολίτικο αφήγημα, το οποίο λέει ότι η ευημερία των βαλκανικών εθνών θα προκύψει μέσα από τη συνεργασία τους στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Η αντίδραση της Ρωσίας
Αντίθετα η Ρωσία στην προσπάθεια της να διατήρηση και να αυξήσει την επιρροή της εντός της Βαλκανικής, εργαλειοποιεί τη Σλάβικη και την Ορθόδοξη ταυτότητα της.
Είναι χαρακτηριστική η απόφαση του προέδρου Πούτιν να χαρακτηρίσει ως ‘’Μακεδόνες’’ τους Κύριλλο και Μεθόδιο, τους πατέρες της Κυριλλικής γραφής και δασκάλους του εκχριστιανισμού των Σλάβων, σε μια προσπάθεια να επέμβει στις εσωτερικές εξελίξεις στην ΠΓΔΜ, μετά την ανατροπή της φιλορωσικής κυβέρνησης Γκρουέφσκι.
Τέλος η Κίνα προσδοκώντας στην συνέχιση της εμπορικής και επενδυτικής της διείσδυσης, εμμένει στη θέση ότι η συνέχιση της οικονομικής συνεργασίας και η προώθηση των επενδυτικών της σχεδιασμών είναι αμοιβαία επωφελείς για όλα τα κράτη της περιοχής ανεξαρτήτως του φιλορωσικού ή φιλοδυτικού προσανατολισμού της.
Ανηλεής διαμάχη για τον επανακαθορισμό των σφαιρών επιρροής στα Βαλκάνια
Με βάση τα όσα είπαμε παραπάνω προκύπτει ότι οι μεγάλες δυνάμεις βρίσκονται εντός μιας ανηλεής διαμάχης για τον επανακαθορισμό των σφαιρών επιρροής στα Βαλκάνια. Η διαμάχη αυτή βρίσκεται σε φάση κλιμάκωσης μετά τα κέρδη που αποκόμισαν η Ρωσία και το Ιράν από το Συριακό εμφύλιο και την ενεργότερη ανάμειξη της Κίνας στις διεθνής υποθέσεις.
Οι νέοι αυτοί παράμετροι δημιουργούν νέα δεδομένα στην κατανομή της παγκόσμιας ισχύος. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο καθώς η πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση Τράμππροκαλεί νέες τριβές στις σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ.
Συνεπώς οι εξελίξεις γύρω από την ονομασία και το συνολικότερο μέλλον της ΠΓΔΜ είναι συνδεδεμένες με την προαναφερθείσα επικίνδυνα κλιμακούμενη διαμάχη.
Τι τίμημα που πλήρωσαν οι βαλκανικοί λαοί
Οι βαλκανικοί λαοί πλήρωσαν ουκ ολίγες φορές με το αίμα τους την απόφαση των κρατών τους, να συνταχθούν στο πλευρό της μιας ή της άλλης ιμπεριαλιστικής δύναμης κατά τη διάρκεια των μεταξύ τους συγκρούσεων στον 20ο αιώνα.
Το τελευταίο μοίρασμα της Βαλκανικής, που συντελέστηκε εις βάρος της Ρωσίας και υπέρ των ΗΠΑ – ΕΕ στη δεκαετία του 1990, ήταν προϊόν ενός φονικού πολέμου, του οποίου οι πληγές δεν έχουν ακόμη επουλωθεί.
Η ιστορία διδάσκει ότι αν οι μεγάλες δυνάμεις αποφασίσουν να μακελέψουν εκ νέου τα Βαλκάνια θα το πράξουν υποδαυλίζοντας τον εθνικισμό και ανακινώντας υπαρκτά και ανύπαρκτα ζητήματα. Συνεπώς απαιτείται από όλους η μέγιστη προσοχή…
Συνεχίζεται…
--
Πηγή: Ανεξάρτητος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου