Κιλκίς 1913: Θηριωδίες του πολέμου- η καταστροφή του Τζαμιού στο Κιλκίς

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Καμένες πόλεις, σφαγές κατοίκων και γενικότερα τον όλεθρο, αντιμετώπισαν οι Έλληνες στρατιώτες στη μεγάλη εξόρμηση του Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Ό, τι είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι την προηγούμενη χρονιά, το άφηνα μέσα στον πανικό τους καταστραμμένο και καμένο.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούσαν οι πόλεις της Κεντρικής Μακεδονίας, το Κιλκίς, η Νιγρίτα καθώς και το Δοξάτο. Ενώ την ίδια τύχη είχαν και δεκάδες οικισμοί που βρισκόντουσαν υπό τον έλεγχό τους.

 Οι μαρτυρίες δεν είναι μόνο από τον ελληνικό  στρατό, αλλά, από κατοίκους που κατάφεραν να επιβιώσουν στη διάρκεια της σύντομης, οδυνηρής βουλγαρικής κατοχής.

Έγγραφες μαρτυρίες ακόμη, έχουμε από άτομα γαλλικής καταγωγής τα οποία διέμεναν στο παλιό Κιλκίς.

Η ιστορική μνήμη

 Ανάμικτα αισθήματα μας κατακλύζουν καθώς οι σημερινές συνθήκες είναι τελείως διαφορετικές από εκείνες που επικρατούσαν την εποχή που αναφερόμαστε.

Σήμερα, μέσα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι ασυμβίβαστο ο ένας λαός να βλέπει τον άλλον με αισθήματα του παρελθόντος.

Δεν παύουν όμως τα γεγονότα να είναι γεγονότα. Οι λαοί, άλλωστε, που επιβιώνουν είναι αυτοί που έχουν μνήμη.

Αν σήμερα βρισκόμαστε σε ένα επίπεδο οικοδομήματος το οποίο βαθμηδόν κτίζεται και ανυψώνεται, δεν πρέπει να λησμονούμε τις βάσεις του οικοδομήματος αυτού που είναι τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα των αρχών του 20ου αιώνα.

Θηριωδίες

Στην αθηναϊκή εφημερίδα της εποχής, ‘ΣΚΡΙΠ’, που διηύθυνε ο Γρ. Ευστρατιάδης φιλοξενείται τηλεγράφημα το οποίο αναφέρεται στις αιτίες της ελληνικής προέλασης που υπογράφει ο Στρατηλάτης Κωνσταντίνος, οι οποίες μάλιστα, εκτός από τους στρατιωτικούς λόγους, αναφέρεται και σε ανθρωπιστικούς.

Από το τηλεγράφημα αυτό το οποίο δημοσιεύθηκε στην βρετανική εφημερίδα “Daily Mail” , παραθέτουμε ένα μέρος του:

«...ειδήσεις ληφθείσες εν Θεσσαλονίκη, περί της μάχης της Γευγελής και της διελεύσεως του βουλγαρικού στρατού δια των χωρίων της ουδετέρας ζώνης μεταξύ Δοϊράνης Γευγελής και Γουμενίσσης παρέχουν  λεπτομερείας τρομακτικάς περί της τύχης ήτις επεφυλάχθη εις τους Σέρβους αιχμαλώτους και τον πληθυσμόν των περιφερειών τούτων. Οι Βούλγαροι επυρπόλησαν τα χωρία Στογιάκοβο, Γκουβέζνα, Σωχό και Μπέροβον και έσφαξαν τους εις αυτά απομείναντας γέροντας και τα γυναικόπαιδα»

Σε άλλο σημείο αναφέρεται πως ελληνικοί πληθυσμοί κατέφθαναν συνεχώς στην απελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη καθώς εκεί φιλοξενούνταν ήδη από εξαμήνου 40 χιλιάδες μουσουλμάνοι.

Στο Κιλκίς

 Σχετικά με την πόλη Κιλκίς, όπως αναφέρεται στα δημοσιεύματα της εποχής και ειδικότερα στην εφημερίδα «Εμπρός», οι Βούλγαροι έσφαξαν εκεί, τουλάχιστον, χίλιους Τούρκους.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«...συνελήφθησαν εν Κιλκίς 100 αιχμάλωτοι. Πάντες οι κάτοικοι είχον αναχωρήσει την προτεραίαν. Η πόλις εκάη. Ο φρούραρχος κ. Μαζαράκης έσωσε την Σχολήν και το Ορφανοτροφείον.

 Ο Περ Μισέρ και η ηγουμένη εσώθησαν. Ουδεμία εκ μέρους του στρατού αταξία εγένετο.

Καθολικός ιερεύς αναφέρει μετά φρίκης τας κρεουργήσεις χιλιάδων Μωαμεθανών εις όλα τα περίχωρα, ένθα μένουν μόνον γυναίκες τινες. Οι Τούρκοι Κιλκίς χίλιοι περίπου δεν υπάρχουν εξαφανισθέντες παρά των Βουλγάρων».

Κάηκαν στο τζαμί του Κιλκίς

Η αναφορά γίνεται από τη Γαλλική Σχολή και το Καθολικό Ορφανοτροφείο Κιλκίς, το οποίο λόγω της διαμονής σε αυτό  γυναικοπαίδων και Γάλλων ιερέων δεν κάηκε από τους αναχωρούντες Βούλγαρους κατοίκους.

Οι πληροφορίες αυτές για τη σφαγή των Μουσουλμάνων, της πόλης Κιλκίς, είναι  διασταυρωμένες.

Ο αναφερόμενος στο δημοσίευμα ως Περ Μισέλ, ήταν ο ιερέας Γουσταύος Μισέλ (Gustave Michel) υπεύθυνος της καθολικής αποστολής στο Κιλκίς κατά την περίοδο 1912-13.

Μάλιστα ο καθολικός ιερωμένος έγραψε στη γαλλική εφημερίδα «Le Temps»* για τις φρικαλεότητες τις οποίες έζησε στην πόλη του Κιλκίς κατά την βουλγαρική κατοχή.

Στο δημοσίευμα δεν δίστασε να αναφέρει την πυρπόληση του Μουσουλμανικού Τέμενους της πόλης Κιλκίς (βρισκόταν στην βόρειο ανατολική πλευρά του, όπου αργότερα στο χώρο κτίστηκε ένας μύλος), με αποτέλεσμα να καούν ζωντανοί περί τους επτακοσίους μουσουλμάνους.

(Σχετικά αναφορά γίνεται  στη σελίδα 420, του βιβλίου του γράφοντος—Μακεδονία, Ιστορία του Κιλκίς έκδοση 2007).

--

* Δυστυχώς δεν έχουμε, ακόμη, πρόσβαση σε αυτό το δημοσίευμα. Αναφέρεται εκτενώς από το σύνολο του Τύπου της εποχής.

--

Μικρές Εκδόσεις Γιῶργος  Ἐχέδωρος

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά  της ενεργής ηλεκτρονικής διεύθυνσης  του ιστολογίου παραγωγής- http://www.mikres-ekdoseis.gr