Κιλκίς 1914: Η Πρώτη Μεγάλη Στρατιωτική Παρέλαση της Ελλάδας

Στιγμιότυπο από την παρέλαση του Κιλκίς (1914). Ενώπιον του στρατηλάτη Κωνσταντίνου έγινε η στρατιωτική παρέλαση στην 'Πλατεία Παραπηγμάτων' στο Κιλκίς, στις 21 Ιουνίου του 1914.

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Ανασύρουμε γεγονότα από το παρελθόν, στα οποία η σκόνη που επικάθησε σε αυτά και κοντεύει να τα εξαφανίσει. Η άσκοπη τριβή με τη σύγχρονη καθημερινότητα- όπου αλλότρια στοιχεία μας έχουν κατακυριεύσει- μας ωθεί στη Λήθη.
Δεν ζούμε στο παρελθόν, εντρυφούμε, όμως σε αυτό, για να βαδίσουμε με ολόρθο το μέτωπο προς το μέλλον.
Ας αρχίσουμε, λοιπόν, τη σύντομη παρέμβασή μας.

Στην πόλη Κιλκίς είχαν έρθει, ήδη, από το 1913, περί τους 1500 πρόσφυγες από τη Στρώμνιτσα, όταν με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου η πόλη αυτή δεν εντάχθηκε στα νέα όρια του ελληνικού κράτους.
Αίτημα των κατοίκων της σημαντικής πόλης της Βόρειας Μακεδονίας, ήταν ο προσφυγικός τόπος τους να ονομαστεί «Νέα Στρώμνιτσα», σε ανάμνηση της πατρίδας τους.
 Πράγματι, από το 1914 και για μερικά χρόνια ονομάστηκε έτσι.
 Ώσπου, τελικά, επανήλθε η ονομασία ‘Κιλκίς’ για να μη λησμονηθεί η γιγαντομαχία του 1913.
Για τους πρόσφυγες, τότε, ο χειμώνας 1913-14,  ήταν ο σκληρότερος της ζωής τους. Το Κιλκίς ήταν μια πόλη ερειπωμένη, μια πόλη καμένη.


 Είχε δημιουργηθεί από το στρατό, στο νότιο μέρος της πόλης, μια συνοικία με ξύλινες κατασκευές που ονομάστηκε ‘συνοικία των παραπηγμάτων’.

Μπροστά από αυτά τα παραπήγματα, όπου υπήρχε άπλετος χώρος,  εορτάστηκε η πρώτη επέτειος της απελευθέρωσης του Κιλκίς.
Εκεί έγινε η πρώτη στρατιωτική παρέλαση το 1914.
 Στην «Πλατεία Παραπηγμάτων».
Σήμερα στο χώρο αυτόν βρίσκεται η Λέσχη Αξιωματικών Κιλκίς και παραδίπλα η πλατεία Ειρήνης.
( Στα παραπήγματα αυτά στεγάστηκε εννιά χρόνια αργότερα το νοσοκομείο του Κιλκίς – πριν κτιστεί το υπάρχον).
Γράφει εφημερίδα της εποχής για την πρώτη επέτειο του Κιλκίς:
«Η πρώτη στρατιωτική επιθεώρησις και παρέλασις εγένετο χθες εις ανάμνησιν του γεγονότος της μάχης του Κιλκίς. Και διεξήχθη με επιβλητικότητα και μεγαλοπρέπειαν και η επιτυχία αυτής ενεδυνάμωσε την ασφαλή και σταθεράν πεποίθησιν ότι ο στρατός εκείνος ο οποίος εδημιούργησεν ένα Κιλκίς, είνε έτοιμος εν πάση στιγμή και παρεσκευασμένος εις την συνέχισιν τοιούτων θριάμβων.»
Σημειώνεται μάλιστα, πως πρώτη φορά στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε με τέτοια επισημότητα  και σε μέγεθος στρατιωτική παρέλαση.
Παραθέτονται προς το τούτο το εξής:
«Δια πρώτην φορά εν Ελλάδι με τοιαύτην επισημότητα και επιτυχίαν διεξήχθη στρατιωτική παράταξις και εγένετο επιθεώρησις όπως εις στρατούς μεγάλων Κρατών εις την χορείαν των οποίων εισήλθε από των ενδόξων πολέμων και η Ελλάς.»

Μεγάλη κοσμοσυρροή

Από την εορτή αυτή, γράφει ο συντάκτης της εκδήλωσης, δεν καθυστέρησε και δεν έμεινε ασυγκίνητος ο πολύς κόσμος. Από τις πρώτες πρωινές ώρες άρχισε να μαζεύεται ο λαός που έπιανε θέση γύρω από την πλατεία των παραπηγμάτων και στην μπροστινή οδό(ονομάστηκε, αργότερα, 21η Ιουνίου 1913).
Πάρα πολύ κόσμος ήρθε από τη Θεσσαλονίκη με το τραίνο. Σημειώνεται μάλιστα χαρακτηριστικά:
«Τα τράμ όμως εξηκολούθουν να αποβιβάζουν πλήθη κόσμου και αι άμαξαι και τα αυτοκίνητα απέκλεισαν τον οδόν. Γύρω η πλατεία των Παραπηγμάτων επολιορκήθη από σμήνη κόσμου αναμένοντος την διεξαγωγήν της τελετής και προσελθόντος ν’ ανευφημήση τον Αρχιστράτηγο Βασιλέα.»

Στην πρώτη επέτειο ήρθαν να παρευρεθούν πολλοί από τους τραυματίες της μεγάλης μάχης.
Επίσης ήρθαν μέλη της γαλλικής αποστολής, της αγγλικής, ξένοι στρατιωτικοί ακόλουθοι της Γαλλίας, Γερμανίας, Αυστρίας και Τουρκίας.
Από τους διπλωμάτες τίμησαν την εκδήλωση οι πρεσβευτές της Ρουμανίας και της Σερβίας.
Παραβρέθηκε όλο το υπουργικό συμβούλιο και ο Μέραρχος Μπορντώ που είχε το γενικό πρόσταγμα υποδέχθηκε τον υπουργό των Στρατιωτικών.
Στην εκδήλωση προσήλθε και ο Μητροπολίτης Αθηνών «μετά της χορείας των Συνοδικών και άλλων παρεπιδημούντων ιεραρχών».
Στη μέση της πλατείας τοποθετήθηκε ένα μεγάλο τραπέζι, ως πρόχειρος ναός. Δίπλα υψώθηκαν οι σημαίες του πρώτου και του έβδομου συντάγματος.
Από τους πρώτους που ήρθαν ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος υποδέχθηκε τη βασιλική οικογένεια.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«ο κ. Βενιζέλος ασπάζεται την χείρα της πριγκηπίσσης Ελένης η οποία φέρει το γυναικείον παράσημον του Ερυθρού Σταυρού.»

Όταν αναγγέλθηκε λίγο αργότερα η άφιξη του Βασιλιά Κωνσταντίνου ο κόσμος άρχισε να τον επευφημεί και να τον ζητοκραυγάζει.

Ο Κωνσταντίνος τους χαιρέτησε όλους με χειραψία.
Η εκδήλωση άρχισε με την τελετή του αγιασμού μπροστά στην Αγία Τράπεζα.
«Εις την ιεράν μυσταγωγίαν ταύτην ούτε ο ελάχιστος ψίθυρος δεν ακούεται. Όλος ο στρατός ίσταται εν απολύτω προσοχή. Ο Βασιλεύς εμπρός μένει ωσεί μαρμαρωμένος.»

Η παρέλαση

Μετά την τελετή του αγιασμού τα στρατιωτικά σώματα συντάχθηκαν κατά διμοιρίες σε φάλαγγα λόχου.
Η στρατιωτική μπάντα συνόδευε με εμβατήρια την παρέλαση των στρατιωτών που είχε ήδη αρχίσει.
Διαβάζουμε σε εφημερίδα της εποχής:
«Υπό τους ήχους της μουσικής ήρχισεν ακολούθως η παρέλασις προπορευομένων των σαλπιγκτών και ακολουθούντων των μαθητών των στρατιωτικών σχολών και των σωμάτων του στρατού.»
Ενώ μία δεύτερη μας δίνει μια ακόμη εικόνα από την παρέλαση:
«Περνούν διαρκώς τα σώματα και οι διοικηταί αυτών χαιρετώντες δια του ξίφους αποσπώνται του σώματατος των και προσέρχονται παρα τω Βασιλεί, υποβάλλοντες τυπικήν αναφοράν και επανέρχονται εις τα ίδια.»
Και παρακάτω:
«Διέρχεται το 7ον του κ. Πολυμενάκου και το 34ον του κ. Ζούκη, το ιππικόν υπό τον κ. Φλέσαν και μετά ταύτα τελειώνει η παρέλασις, διαρκέσασα επί δέκα λεπτά της ώρας.»

Τα σχόλια

Δημοσιογραφικά σχόλια για την πρώτη επέτειο του Κιλκίς καταγράφονται για τη διακριτική εμφάνιση των πρεσβευτών των φίλων κρατών, που εόρτασαν μαζί με τους  Έλληνες το μεγάλο γεγονός.
Εντύπωση προκάλεσε η παρουσία του Τούρκου στρατιωτικού ακολούθου. Η εμφάνιση του όμως δικαιολογείται ως «έκφρασις ευγνωμοσύνης δια το γεγονός της νίκης, η οποία τα μέγιστα συνετέλεσεν και παρέσχε την ευκαιρίαν εις τους Τούρκους να επανακτήσουν την Αδριανούπολιν, κατατροπωθέντων των Βουλγάρων.»
Από το 1914, καθιερώθηκε ως τοπική εορτή και αργία, η 21 Ιουνίου, σε ανάμνηση της μεγάλης μάχης του Κιλκίς.